نظریه ی خاطره-زمان هانری برگسون و تأثیر آن بر روایت در سینمای معاصر ایران

مفهوم زمان و ماهیت آن، همواره چون معمایی تاریک و جذاب در برابر اندیشه ی آدمی رخ می نماید و سردرگمی و نیافتن پاسخی روشن برای این معما، دلیل جذابیت عامل زمان برای انسان ها بوده است. این مقاله قصد دارد تا علاوه بر تبیین و تحلیل مباحث معاصر در حوزه ی زمان و خاطره، به تأثیری که تأملات نظری جدید این حوزه بر روایت در سینمای مدرن ایران داشته، بپردازد.این پژوهش بر آن است که نشان دهد سینمای مبتنی بر خاطرات، از عنصر زمان به گونه ای بهره می برد که تنها توسط آرای فلسفی کسانی چون هانری برگسون و ژیل دلوز، توانایی تحلیل جامع آن را دارد. در روایت سینمای مبتنی بر خاطرات، عواملی چون مبدأ روایت، زمان، قاب بندی و شرایط ذهنیت، اهمیت بسیاری می یابند و در برخورد این نوع روایت ذهنی با حافظه و خاطره، عواملی چون زمان پریشی و انواع رجوع به گذشته های بیرونی، درونی و مرکب مطرح می شوند. در این پژوهش، پس از توضیح مفهوم خاطره و زمان نزد برگسون و دلوز، تاثیرات و تغییراتی که این نگاه بر سینما و عنصر روایت در آن گذارده است بررسی، و در ادامه برخی از آثار سینمای معاصر ایران که ساختار روایی مدرنی دارند، با نیت دستیابی به الگویی واحد برای خوانش این نوع سینما تحلیل می شوند.